Na ekspozycji przedstawiono niezwykle charakterystyczne dla wiejskiego budownictwa drewnianego w północno-wschodnie Polsce zjawisko dekoracji budynków mieszkalnych wycinanymi w drewnie detalami zdobniczymi. Wśród detali zdobniczych należy przede wszystkim wymienić nad i podokienniki, czyli ażurowo wycinane deski nad i pod oknami, wiatrownice - deski przybijane wzdłuż szczytowej krawędzi dachu, zabezpieczające pokrycie dachu przed wiatrem oraz elementy zdobnicze przybijane na węgłach domów.

Typowym dla Białostocczyzny zdobieniem są koronkowo wycinane listwy przybijane wzdłuż okapu. W całej bryle budynku mieszkalnego najwięcej elementów zdobniczych umieszczano w jego szczytach, których powierzchnię wypełniają różnorodne kompozycje deseczek w układach poziomym, pionowym lub skośnym. Wzdłuż krawędzi tych deseczek wycinano profilowane zagłębienia, co dawało dodatkowe efekty światłocienia.

Często spotykanym motywem zdobniczym szczytu był kontur wschodzącego słońca. W niektórych szczytach znajduje się niewielkich rozmiarów okienko obite wokół profilowanie wyciętymi listewkami. W miejscowościach położonych między Hajnówką a Bielskiem Podlaskim zwieńczenie szczytu ozdabiano ażurowo wyciętym zdobieniem z ornamentem roślinnym z wplecionym konturami ptaków.

Górne zakończenie szczytu zdobione było profilowanie wyciętą deską (pazdurem), który zastąpił umieszczane tam jeszcze w początkach XX wieku szparogi (rogowniki). Były to dwie deski wysunięte poza płaszczyznę dachu z wyciętymi końskimi lub ptasimi głowami, niekiedy też o kształcie rogów. Pochodzenie tej ozdoby wiąże się z pradawnymi wierzeniami nakazującymi umieszczanie zwierzęcych głów (czaszek) na szczytach budynków w celu odstraszenia złych mocy.

W dawnym budownictwie istotną rolę zdobniczą pełniły często płaszczyzny drzwi wejściowych wypełnione deseczkami przybitymi kowalskimi gwoździami o dużych łbach. Elementem zdobniczym były też wykładki zamków zapadkowych o kształtach liścia, głowy ptaka, krzyża, itp.

Organizator: Białostockie Muzeum Wsi