Przeszłość wydobyta z ziemi - Wystawa stała

Na wystawie wydzielono strefy ekspozycyjne związane z poszczególnymi okresami chronologicznymi - starszą i środkową epoką kamienia, młodszą epoką kamienia, epoką brązu, okresem późno lateńskim, rzymskim i wędrówek ludów oraz wczesne i późne średniowiecze. Zwiedzający dzięki temu odbywają istną podróż wehikułem czasu w okresie ponad 100 tysięcy lat rozwoju człowieka na terenach Polski środkowej, Kujaw i terenów ościennych.

Zwiedzający cały czas mają nad głową iluminowane światłem niebo, zaś przed oczami roztaczają się naturalne krajobrazy od jaskini, surowej tundry przez lasy do otwartej przestrzeni pól. Ekspozycję zamyka przepiękna architektura romańska z Tumem, Sulejowem i Inowłodzem, a na końcu z licem murów zamków późnośredniowiecznych, głównie na przykładzie Rawy Mazowieckiej.

Na wystawie po raz pierwszy prezentowane są depozyty prawdziwych skarbów od tych najstarszych z miedzi i brązu, po liczący 1300 sztuk skarb srebrnych denarów krzyżowych ze schyłku XI wieku z Parzęczewa, odkryty przy budowie autostrady A1. Dużą atrakcję stanowią zrekonstruowane groby, z których część znajduje się tuż pod podłogą. Groby te zostały nakryte wysoko hartowanym szkłem, po którym bez obaw można przechodzić, oglądając wszystkie szczegóły szkieletów i bogatego wyposażenia. Unikatowa jest również figurka paleolitycznej Wenus z Wilczyc obrazująca stopień zaawansowania artystycznego społeczeństw magdaleńskich żyjących około 15 tyś lat temu.

Sięgając po najnowsze zdobycze techniki multimedialnej w poszczególnych częściach ekspozycji znajdują się dotykowe monitory, na których prezentowane są uzupełniające informacje (filmy z dźwiękiem) nawiązujące do problematyki określonego fragmentu wystawy. Można też otworzyć muzealną stronę internetową i oglądać wszystkie Działy z opisami eksponatów nieprezentowanych z braku powierzchni wystawienniczych.