Wyjątkowe znaczenie miało pochowanie w podziemiach katedralnych bohaterów narodowych walczących mężnie o wolność Ojczyzny: Tadeusza Kościuszki i księcia Józefa Poniatowskiego, a także duchowego przywódcy Narodu - Adama Mickiewicza. Pochówki te uczyniły Katedrę polskim Panteonem.Tradycja ta znalazła kontynuację w XX wieku, kiedy w podziemiach Katedry złożono szczątki Juliusza Słowackiego, Józefa Piłsudskiego i Władysława Sikorskiego.

Po utraceniu przez Polskę niepodległości zakończyła się pierwotna funkcja Katedry jako kościoła koronacyjnego i miejsca pochówku polskich królów. Gdy zabrakło monarchów kościół wawelski zyskał znaczenie sanktuarium narodowego.

Polskich bohaterów narodowych: księcia Józefa Poniatowskiego, Tadeusza Kościuszkę oraz generała Władysława Sikorskiego pochowano obok grobów monarszych w romańskiej Krypcie św. Leonarda, która jest najstarszą częścią Katedry Wawelskiej. W 1936 roku urządzono mauzoleum I Marszałka Odrodzonej Rzeczpospolitej, Naczelnika Państwa Polskiego - Józefa Piłsudskiego zmarłego w 1935 roku.

W 1890 roku z okazji sprowadzenia z Paryża zwłok zmarłego w 1855 roku Adama Mickiewicza - polskiego poety, działacza i publicysty politycznego, uważanego za jednego z najwybitniejszych poetów literatury polskiej, urządzono w Katedrze na Wawelu Kryptę Wieszczów Narodowych. W 1927 roku obok Mickiewicza pochowano przywiezione z Paryża szczątki zmarłego w 1849 roku Juliusza Słowackiego - poety, dramatopisarza i filozofa, którego twórczość wywarła ogromny wpływ na rozwój literatury polskiej.

W 1993 roku obok wejścia do Krypty ustawiono pomnik zmarłego w Paryżu w 1883 roku Cypriana Kamila Norwida - polskiego poety, dramatopisarza, prozaika oraz artysty plastyka a w 2001 roku umieszczono w niej urnę z ziemią z jego paryskiej mogiły.

Organizator: Katedra Wawelska