9 kwietnia 2008

Jasna Góra - przystanek w drodze ...

 01.05.2007r. 01901.05.2007r. 053

W ubiegłym roku po raz pierwszy byłam na Jasnej Górze z aparatem fotograficznym, jednak posługiwałam się nim w sposób bardzo "oszczędny". Uważam, że w miejscach szczególnych, takich jak np. Kaplica Cudownego Obrazu, w której znajduje się otaczany czcią obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, nie powinno się fotografować, a skupić swe myśli na sacrum. Zresztą zdjęć z częstochowskiego wzgórza i klasztoru można znaleźć w internecie sporo, toteż ja pokażę zaledwie część swoich.
Częstochowa, Jasna Góra, Sanktuarium - kojarzą się jednoznacznie, szczególnie Polakom, toteż nie jest moim zamiarem opisywanie tego miejsca, a zaledwie wspomnienie kilku charakterystycznych jego elementów. Na wstępie pokuszę sie jednak o parę słów wprowadzenia.

Mianem Jasna Góra nazywany jest zespół zabudowań sakralnych i mieszkalnych, otoczony wałami obronnymi i parkiem, a położony na wzgórzu wapiennym o wysokości 293m n.p.m. Stanowi on zabytek klasy "0". Dlaczego "Jasna Góra"? Nazwa pochodzi od jasnego koloru wapienia, z którego zbudowane jest wzgórze.
Mieści się tutaj wiele pamiątek związanych z historią państwa, narodu oraz kultury. Jednak przede wszystkim to miejsce do którego pielgrzymują pątnicy nie tylko z kraju, ale i spoza jego granic. Corocznie odwiedza to miejsce ok. 4 mln osób.Tradycja wędrowania na Jasną Górę sięga jej początków. Nazwa ta została nadana wzgórzu przez Paulinów, zakonników z Węgier, a po raz pierwszy pojawiła się w dokumencie w 1388r.

Zbliżając się do wzgórza dostrzegamy dwa tak charakterystyczne dla tego miejsca elementy: wieżę i wały obronne.

01.05.2007r. 002 Neorenesansowa, ponad 106 metrowa wieża zbudowana została w XVII w. W 1900r. zniszczył ją pożar. Pozostała jedynie pierwsza kondygnacja, do której po sześciu latach dobudowano pozostałe. Ostatniej restauracji wieża została poddana w roku dwutysięcznym. Widoczna jest prawie z każdego miejsca Częstochowy. Do jej budowy użyto m.in. szwedzkiego granitu i bloków kamiennych. Nad najstarszą częścią wieży znajduje się zegar z tzw. Carillonem, który co kwadrans wygrywa różnego rodzaju melodie. Są to w zależności od okresu roku liturgicznego np. pieśni maryjne czy też kolędy. Warto przyjrzeć się wieży klasztornej dokładniej, gdyż poszczególne jej elementy nie są przypadkowe. Na narożnikach środkowej kondygnacji dostrzegamy cztery postaci. Są to: św. Paweł, św. Florian, św. Kazimierz i św. Jadwiga. Do najwyższej piątej kondygnacji prowadzi 516 stopni. Tutaj umieszczono figury doktorów kościoła, świętych Leona Wielkiego, Grzegorza, Augustyna i Ambrożego. Warto uważniej przyjrzeć się iglicy wieży, by dostrzec kruka trzymającego w dziobie bochenek chleba oraz chorągiewkę na której znajduje się monogram imienia Najświętszej Marii Panny. Ciekawostką jest fakt, że wieża jest odchylona od pionu o całe 78 cm.

Wały obronne zbudowane zostały za króla Zygmunta III Wazy. Mają kształt prostokąta o wymiarach 105 x 130 m. Wielokrotnie w historii stanowiły przeszkodę nie do zdobycia dla wroga. Nie pokonały jej wojska szwedzkie (1655r.), rosyjskie (1770r.), ani też austriackie (1809r.). Cztery narożniki murów obronnych to bastiony: Potockich, Szaniawskich, Morsztynów i Lubomirskich. Spacerując koroną wałów możemy przyjrzeć się ustawionym w parku przyklasztornym zgodnie z ruchem wskazówek zegara stacjom Męki Pańskiej.

100_7648 Na bastionie św. Rocha (Morsztynów) możemy obejrzeć zrekonstruowane stanowisko ogniowe. Wśród koszokopów stoją armaty, nazwane od historycznych postaci, związanych z obroną Jasnej Góry przed Szwedami. I tak, największa z nich nosi imię "O. Augustyn Kordecki". Ma 3m długości i koła o średnicy 110 cm. Następne dwie to: "Stefan Zamoyski" i "Piotr Czarniecki". Armaty są wspomnieniem czasów i ludzi, a dla nas pewną lekcją patriotyzmu.

01.05.2007r. 026 Bastion Potockich to przede wszystkim spiżowy pomnik ks. Augustyna Kordeckiego, który dowodził obroną Jasnej Góry w czasie "szwedzkiego potopu". 100_7630

PPodążając w jego kierunku mijamy dzwon na którym widnieje napis: A.D. 2000/2001. W tle widoczna jest Brama Lubomirskich, przez którą z dziedzińca przyklasztornego wchodzimy na teren zespołu zabudowań Zakonu Paulinów.

01.05.2007r. 049

Kierując się w stronę bastionu Szaniawskich mijamy ołtarz polowy, dobrze znany wszystkim z nabożeństw dla licznie zgromadzonych na błoniach pielgrzymów. Z tego miejsca rozciąga się widok na prowadzącą w kierunku wzgórza Aleję Najświętszej Marii Panny. Właśnie tędy, szczególnie w czasie poprzedzającym święta maryjne, podążają piesze pielgrzymki z wielu zakątków Polski, by poprzez uczestnictwo w nabożeństwach i modlitwę01.05.2007r. 051 dziękować i prosić w swoich osobistych intencjach. W tym miejscu pozwolę sobie na osobistą refleksję. Zanim ujrzałam to miejsce, miałam o nim nieco inne wyobrażenie. Oglądając nieraz w telewizji transmisje z różnego rodzaju uroczystości religijnych sam ołtarz jak i błonia wydawały mi się o wiele większe, ale być może to tylko moje odczucie.

01.05.2007r. 03401.05.2007r. 035


PrzechodPrzechodząc obok ołtarza dostrzegamy zarys tak znajomej nam postaci. Na bastionie Św. Trójcy (Szaniawskich) stoi ponad czterometrowej wysokości pomnik Jana Pawła II. W lewej dłoni trzyma piuskę, a prawą unosi w geście pozdrowienia. Rysy twarzy Ojca Świętego oddane zostały tutaj z wielką dokładnością i gdyby nie jednolity kolor materii z której pomnik został wykonany (brąz), można by ulec złudzeniu, że stoimy u stóp "naszego Papieża", a on zaraz skieruje swój wzrok w naszą stronę i uśmiechnie się ciepło.

01.05.2007r. 044 Nieopodal znajduje się jeszcze jeden pomnik, na który warto zwrócić uwagę. Przedstawia on Prymasa Tysiąclecia, Stefana Wyszyńskiego, zwróconego twarzą w kierunku klasztoru. Autor ukazał nam kardynała w pozie zadumy, modlitwy, a zarazem jakby hołdu oddawanego Jasnogórskiej Królowej. Stąd już tylko zaledwie krok do pierwszej bramy prowadzącej w kierunku sanktuarium. By znaleźć się na dziedzińcu musimy przejść przez cztery bramy.01.05.2007r. 042

01.05.2007r. 041 Pierwsza z nPierwsza z nich, niejako witająca przybywających to brama Lubomirskich, zwieńczona figurą Michała Archanioła. Następne to: brama Matki Boskiej Królowej Polski, Matki Boskiej Bolesnej i ostatnia Jagiellońska. Na teren klasztoru można wejść także bramą zw. niegdyś wjazdową, a obecnie noszącą imię Jana Pawła II. Jak widać panuje tu zazwyczaj spory ruch.

01.05.2007r. 007 Gdy znajdziemy się na dziedzińcu głównym na wprost mamy wejście do bazyliki i dalej do tego najważniejszego miejsca Sanktuarium, Kaplicy Matki Bożej, zwanej też Kaplicą Cudownego Obrazu. Do Bazyliki prowadzi nas pięknie zdobiony portal. Widnieją na nim dwa odnowione zegary słoneczne oraz rzeźby: kobiet, symbolizujące cnoty teologiczne: wiarę i nadzieję oraz Maryi z Dzieciątkiem jako ideał miłości, obok niej klęczą św. Paweł Pustelnik i św. Antoni. Nad nimi widzimy walczącego ze smokiem Michała Archanioła.

000_0632 Kościół p.w. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Maryi Panny stanął w tym miejscu na pocz. XV w. Jego wyposażenie spłoneło podczas pożaru, który miał miejsce w 1690r. Obecna bazylika reprezentuje styl barokowy. Warto zwrócić uwagę na ołtarz główny na którym widzimy Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny oraz na ciekawe freski.

Kaplica, o której wspomniałam, składa się z trzech, powstałych w różnych okresach czasu części. W centralnej części ołtarza najstarszej z nich, prezbiterium, umieszczono obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Przypuszczam, że nie ma osoby, która odwiedzając Jasną Górę nie pokłoniłaby się przed cudownym wizerunkiem Matki Bożej. Pięciokrotnie w ciągu dnia jest on zasłaniany i odsłaniany przy dźwięku fanfar, granych zawsze na żywo przez zakonników. Obraz chowa się za pozłacaną zasuwą z początku XVIII w. Po jego prawej stronie znajdują się insygnia władzy: jabłko i berło, a po lewej dary Jana Pawła II: złota róża papieska i złote serce z widocznym napisem Totus Tuus (cały twój). Ta część kaplicy od pozostałych oddzielona jest ciekawie zdobioną kratą gdańską. We wnęce najnowszej części kaplicy stoi urna z prochami dzielnego obrońcy Jasnej Góry - ojca A. Kordeckiego.

Na górnej kondygnacji wejściowej części Kaplicy Cudownego Obrazu znalazło swoje miejsce osiemnaście obrazów J. Dudy-Gracza stanowiących cykl zatytułowany "Golgota Jasnogórska". Jest to specyficzne przedstawienie drogi krzyżowej, pełne realizmu i można rzec współczesności, gdyż autor próbuje pokazać nam, że Golgota to nie tylko wydarzenie historyczne. Ona dzieje się także tu i teraz. Jesteśmy jej świadkami01.05.2007r. 013, a niejednokrotnie bierzemy w niej udział. Poprzez swoje przedstawienie męki Chrystusa autor "budzi" nasze sumienie, skłania do refleksji, sprawia, że nie sposób obejrzeć i zapomnieć. Na mnie także obrazy Dudy-Gracza zrobiły wielkie wrażenie. Szczególnie zapamiętałam właśnie ten.

Jasna Góra, sala rycerska Warto zajrzeć także do Sali Rycerskiej. To spore, reprezentacyjne pomieszczenie, w którym niegdyś odbyw01.05.2007r. 017ały się wykłwykłady filozoficzne oraz dyskusje na tematy teologiczne. Dziś można tu przyjrzeć się historii powstania klasztoru na prezentowanych obrazach. Na ścianie wiszą sztandary bojowe z okresu I i II wojny światowej. Ja zwróciłam uwagę na usytuowanie luster i na to co można w nich zobaczyć.

01.05.2007r. 008Kierując się na prawo od dziedzińca głównego dostrzegamy schody prowadzące w dół do Wieczernika, miejsca spowiedzi i komunii św. Usytuowany jest on na terenie dawnego cmentarza. Ten arkadowy dziedziniec oz01.05.2007r. 024dobiony jest kolumnami toskańskimi i otoczony z czterech stron krużgankami, przy których usytuowana jest kaplica Najświętszego Sakramentu. Pokrywa ją kolista kopuła, a wieńczy figura Chrystusa. Rzadko jest tutaj tak pusto.

Jeśli wybierzemy schody prowadzące w górę, znajdziemy się znów Kopia 01.05.2007r. 006na wałach obronnych okalających Sanktuarium, skąd możemy, schodząc do przyklasztornego parku, przejść drogę krzyżową, przystając przy kolejnych stacjach. Ich usytuowanie wśród zieleni100_7636 drzedrzew tworzy klimat sprzyjający refleksji, zadumie i modlitwie. Wielkość rzeźb jest adekwatna do wielkości miejsca w którym stoją już od około stu lat. Można tutaj nieco odpocząć od zgiełku, wyciszyć emocje i zastanowić się co tak naprawdę w życiu jest ważne.

Od setek lat jest to jedno z najważniejszych miejsc kultu maryjnego.

Jasna Góra to miejsce szczególne dla Polaków, choć zdaję sobie sprawę z faktu, że nie wszyscy przybywają tutaj z pobudek religijnych . Jedni przychodzą, by tylko zobaczyć to znane na całym świecie sanktuarium, inni by wzmocnić swoją wiarę lub na powrót odnaleźć ją w sobie. Spotykają się tutaj ludzie różnych narodowości, o różnym statusie społecznym i majątkowym. Nasuwa się pytanie: co sprawia, że wszyscy oni podążają właśnie tutaj?

1 komentarz: