Fot. Piotrus

62-200 Gniezno, ul. Kolegiaty 2, tel. 61 426 37 78, godziny otwarcia i ceny biletów, e-mail, www

Muzeum zostało otwarte w 1991. Zbiory Muzeum obejmują zabytki sztuki sakralnej należące do archidiecezji gnieźnieńskiej często przeniesione z innych miejsc (np. kolegiata w Kruszwicy i Trzemesznie). Wystawionych jest stale 75 obiektów ze skarbca katedralnego z okresu od X do XVIII wieku. Do najcenniejszych eksponatów Muzeum zalicza się: Kielich Świętego Wojciecha - agatowa czara z X wieku w złotej oprawie z przełomu XII i XIII wieku, Kielich Dąbrówki (I kielich Dąbrówki)- wykonany ok. 1170 roku, Kielich królewski (II kielich Dąbrówki) - dar Mieszka III Starego dla gnieźnieńskiej archikatedry , wykonany ok. 1190 roku, pochodzi z Trzemeszna, Opłakiwanie z Gościeszyna - rzeźba z ok. 1420 r., Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny - XIV-wieczna drewniana płaskorzeźba pochodząca z kościoła w Liszkowie. Muzeum przechowuje również wielki zbiór pamiątek, które kardynał Prymas Józef Glemp otrzymał w formie darów z całego świata.

Fot. HuBar

90-458 Łódź, ul. ks. I. Skorupki 13, tel. 42 66 48 700, godziny otwarcia i ceny biletów, e-mail, www

Muzeum utworzył bp Włodzimierz Jasiński w 1937 r. w celu zachowania dla przyszłych pokoleń zabytków sztuki sakralnej znajdującyh się w obrębie granic diecezji Łódzkiej. Zbiory (z pominieciem kolekcji filatelistycznej) liczą około 900 eksponatów. Ekspozycje stałe rozmieszczono w czterech salach. Zbiory zgrupowane są w nastepujacych działach: obrazy, rzezba, wyroby rzemiosła artystycznego (naczynia liturgiczne), tkactwo (ornaty, gobeliny), konwisarstwo (wyroby z cyny), numizmatyka, filatelistyka i dział ksiażki zabytkowej (rekopisy, dyplomy pergaminowe, inkunabuły i starodruki). Do najcenniejszych w dziale malarstwa należa: Madonna z Dzieciatkiem i sw. Janem, Florencja, koniec XV w., W dziale rzezby godne uwagi: Madonna z Dzieciatkiem, Slask pierwsza połowa XV w., artysta nieznany, drewno polichromowane, snycerka, wys. 108 cm; plakietka ze scena Madonna z Dzieciatkiem, Italia druga połowa XV w.; Chrystus frasobliwy, Polska XVIII w., artysta nieznany.

Fot. Jerzy Strzelecki

30-398 Kraków, ul. Benedyktyńska 37, tel. 12 688 5 452, godziny otwarcia i ceny biletów, e-mail, www

Klasztor istnieje tu od 1044 roku i zalicza się go do najważniejszych w Polsce. Na jego terenie mieści się zbudowany w stylu gotyckim kościół Św. Piotra i Pawła. Jego wnętrze jest głównie barokowe i rokokowe. Muzeum jest typowym muzeum przyklasztornym. Zlokalizowane w opactwie, posiada jedne z najcenniejszych zbiorów sakralnych w Polsce. W podziemiach i na parterze budynku dawnej biblioteki opactwa prezentowana jest ekspozycja zabytków związanych z historią tynieckiego opactwa. W części pochodzą one z miejscowych zbiorów (zachowanych lub zwróconych po II wojnie światowej). Do najcenniejszych należą: Sekramentarz tyniecki z XI w.; Antyfonarz Opatki Doroty Szreniawskiej z 1535 r.; Graduał z XVII w. ; Brewiarz z początku XVI w. ; Lamentacje proroka Jeremiasza XVII/XVIII; Summa Silvestrina 1518; Missale monastcum z 1515 r.; Kazania na Niedziele z 1480 r.; ornaty, kanoncjały; głowice romańskie; naczynia liturgiczne; średniowieczne garnki; skamieniałości i wykopaliska archeologiczne.

27-215 Wąchock, ul. Kościelna 14, tel. 41 271 50 66, godziny otwarcia i ceny biletów, e-mail, www

W murach opactwa od 1991 r. mieści się muzeum, utworzone ze zbiorów ofiarowanych klasztorowi przez regionalistę-kolekcjonera ks. Walentego Ślusarczyka (1904-1981). Znaczną część ekspozycji stanowią pamiątki związane z powstaniem styczniowym, a wśród nich sztandary powstańcze, broń biała i palna, elementy ubioru i wyposażenia powstańców, torby, pasy, ładownice, dokumenty podpisane przez przywódców powstańczych - Traugutta, Langiewicza, Czachowskiego, Hauke-Bosaka. Są również eksponaty związane z represjami po upadku powstania, pamiątki po więźniach i zesłańcach, kajdany, łańcuchy, elementy ubioru katorżników, wyroby zesłańców i przedmioty ich osobistego użytku. Poczesne miejsce w tej kolekcji zajmuje biżuteria patriotyczna pochodząca z poprzedzającego wybuch powstania styczniowego okresu żałoby narodowej oraz z czasu bezpośrednio po upadku powstania.

17-312 Drohiczyn, ul. Kraszewskiego 4, tel. 85 655 78 08, godziny otwarcia i ceny biletów, e-mail, www

Muzeum ma swoją siedzibę w skrzydle pofranciszkańskiego klasztoru z przełomu XVII i XVIII wieku. Zbiory mieszczą się w kilku salach. Jest wśród nich sala papieska - z fotelem, na którym w 1999 roku zasiadł w Drohiczynie Jan Paweł II, z obrazami, pamiątkowymi medalami i monetami, okolicznościowymi znaczkami i pocztówkami. W innych salach można zobaczyć argentalia, czyli przedmioty ze srebra: kielichy, relikwiarze, monstrancje (a wśród nich wspaniałe zdobne monstrancje Jabłonowskich, Sapiehów, Radziwiłłów), pacyfikały, tace, lichtarze. Na specjalnych stojakach pysznią się bogato zdobione i haftowane ornaty, a w gablocie pastorały: kandydata na ołtarze biskupa Zygmunta Łozińskiego i papieża Piusa XII. Można też obejrzeć zabytkowe rzeźby i obrazy, a także oryginalne dokumenty królewskie podpisane przez Władysława IV, Jana Kazimierza i Augusta II.