 Trasa turystyczno-historycznaCzas zwiedzania: 1,5-2 godz., Koszt biletów: 10 zł, ulgowy 6 zł
Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku wkomponowane jest w malowniczy, polodowcowy, rzeźbiony morenowymi wzgórzami i porośnięty zielenią teren nad rzeczką Jemiołówką. Kopie pierwszych obiektów architektury ludowej z terenów Prus Wschodnich wzniesiono w Królewcu w 1910 roku na skraju ogrodu zoologicznego, wyposażono je w meble i sprzęt domowy, a w 1913 roku udostępniono zwiedzającym. Dalszy rozwój skansenu stał się niemożliwy ze względu na niewielki teren, który znajdował się w centrum miasta. Tymczasem wybuchła I wojna światowa. Na terenach między Olsztynkiem, Wielbarkiem i Stębarkiem toczyły się zacięte boje pomiędzy armią niemiecką, a rosyjską. Po zakończeniu działań wojennych Olsztynek stał się miastem znanym i dość często odwiedzanym przez turystów. W odległości 500 metrów od Olsztynka został zbudowany przez Niemców Pomnik Zwycięstwa, a w nim zapalony wieczny płomień.
Do Olsztynka zaczęły przyjeżdżać rzesze turystów. Przebywał tu również Adolf Hitler. Tutaj właśnie postanowiono przenieść skansen. W tym celu władze miejskie zakupiły rozległe grunty pod Olsztynkiem. W 1938 roku przewieziono tu pierwsze 13 obiektów ze skansenu w Królewcu. 1 stycznia 1962 roku utworzono Park Etnograficzny, który funkcjonował jako oddział Muzeum Mazurskiego w Olsztynie i również w tym roku udostępniono go zwiedzającym. W 1969 roku Park Etnograficzny przekształcono w autonomiczną placówkę i zmieniono nazwę na Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku.
Plan trasy
Autor opracowania: Sefania Olkowska - przewodnik Warmii i Mazur
 |
1. Brama wjazdowa do zagrody na Mazurach
Brama wjazdowa prowadząca na teren skansenu jest kopią XIX -wiecznej bramy wjazdowej z Borek powiat kętrzyński. Brama składała się z wjazdu dla wozów i furtki dla pieszych. Zbudowana była z drewnianych słupów wkopanych w ziemię, połączonych u góry dwiema belkami, pomiędzy którymi znajduje się wycięty na deskach ażurowy ornament. Podobna brama prowadziła również do zagrody mazurskiej w okolicach Szczytna.
|
| |
|
 |
2. Karczma ze Skandawy
Karczma została zbudowana w drugiej połowie XVIII w. na terenie dawnej Barcji przy trakcie do Królewca, obecnie gmina Barciany powiat kętrzyński. Znajdująca się tu karczma jest dokładną kopią. Karczma składała się z dwóch części: części zajazdowej dla bryczek i innych powozów oraz karczmy właściwej dla podróżujących. W okresie powojennym mieszkała w niej rodzina Bublewiczów. Obecnie na parterze znajduje się restauracja oraz galeria sztuki ludowej. Natomiast strych o powierzchni około 200 m2 przeznaczony jest na wystawy okresowe.
|
| |
|
 |
3. Młyn z Kaborna pod Olsztynem
Młyn zbudowany został w Kabornie na Warmii w końcu XVIII wieku. Przewieziono go i usytuowano nad rzeczką Jemiołówką, przepływającą przez teren skansenu. Wykonany na fundamencie kamiennym techniką szkieletową. Wyposażony w koło wodne nasiębierne, poruszanym przez wodę od dołu. Koło wodne umieszczone było poniżej lustra spiętrzonej wody, która doprowadzana była na nie specjalnym korytem. Wprawiało w ruch dębowy wał, a ten z kolei wprawiał w ruch koło paleczne. Siła z koła palecznego systemem przekładni przenoszona była na urządzenia młyńskie. W ciągu doby młyn mógł przemielić tonę zboża.
|
| |
|
 |
4. Kamienna chata z Łutynowa koło Olsztynka
Zbudowana w pierwszej połowie XIX wieku z kamieni polnych. Jest to jeden z najstarszych oryginalnych budynków na terenie skansenu. Władze pruskie bardzo troszczyły się o swoich obywateli. Dom socjalny, bliźniak, zbudowany z kamienia polnego był w dyspozycji sołtysa. W sytuacji losowej, np. pożaru, pogorzelcy nie byli skazani na „ łaskę losu” lecz otrzymywali mieszkanie zastępcze, w którym mogli mieszkać aż do wybudowania własnego nowego domu. Dom w Łutynowie rozebrano, kamienie ponumerowano, przewieziono na teren skansenu i złożono dokładnie tak jak były ułożone w Łutynowie.
|
| |
|
 |
5. Szkoła wiejska z Pawłowa
Przy trasie Nr 7 Warszawa Gdańsk w odległości 6 km od Olsztynka znajduje się niewielka wieś Pawłowo. Stale zmniejszająca się ilość dzieci w wieku szkolnym oraz dążenia władz szkolnych do organizowania szkół o wyższym standardzie technicznym spowodowały likwidację szkół w małych miejscowościach. Budynek XIX-wiecznej szkoły w Pawłowie został przewieziony na teren skansenu, a zużyte elementy konstrukcji zastąpiono nowymi. Obecnie w budynku odbywają się zajęcia edukacyjne z zakresu etnografii prowadzone przez pracowników muzeum na zamówienie szkół.
|
| |
|
 |
6. Kościół ewangelicki z Rychnowa
Kościół został zbudowany w latach 1712 – 1714 w Rychnowie w powiecie ostródzkim na Mazurach przez miejscowego cieślę. Jest obiektem salowym, zbudowanym z belek sosnowych, łączonych na rybi ogon na planie nieregularnego ośmioboku. Po jednej stronie znajduje się wejściowa kruchta, po drugiej zakrystia. Zachowany do naszych czasów jest przykładem ludowego budownictwa sakralnego na Mazurach. Kopia kościoła, znajdującego się w skansenie, została wykonana w 1909 r. przez nieznanego mistrza budowlanego. Do kościoła wstawiono oryginalną skrzynię dębową z XVI wieku.
|
| |
|
 |
7. Wóz Romów z Piecek
Zachwyca precyzją wykonania, fachowością i umiejętnością zastosowania elementów dekoracyjnych. Wóz z początku XX w. należał do barona cygańskiego pana Paczkowskiego. Tabor przywędrował na teren państwa pruskiego z Kijowszczyzny. Po przymusowym osiedleniu się Romów w latach sześćdziesiątych XX wieku wóz pozostał w Pieckach u pani Dermackiej, która z kolei przekazała go muzeum.
|
| |
|
 |
8. Chałupa z Zielonki Pasłęckiej na Powiślu
Chałupa z wystawką podcieniową zbudowana w 1819 r. Data budowy jest wycięta nad niskimi drzwiami wejściowymi. Pochylając się w drzwiach wejściowych do chałupy, oddawano należny pokłon gospodarzom. Wystawka podcieniowa wsparta na dekoracyjnych słupach dawała schronienie w czasie upałów, ale przede wszystkim służyła do przechowywania ziarna na zimę. Konstrukcja ścian zewnętrznych chałupy na rybi ogon oraz sumikowo-łątkowa. W XIX wieku na Powiślu chałupy z sienią, czarną kuchnią i pomieszczeniami mieszkalnymi po obu stronach budowali zamożniejsi gospodarze.
|
| |
|
 |
|
Wnętrze chałupy wyposażone zostało w dziewiętnastowieczne meble i sprzęt domowy. W dużej izbie w większości chałup przeważały: pod oknem-stół z ławą i zydlami, w zimnym narożniku-kredens nazywany rogalem, przy wewnętrznej, tj. cieplejszej ścianie-łóżko z baldachimem, po zimnej stronie-malowana szafa i skrzynia posażna. W sypialni stały łóżka rozsuwane wzdłuż- najczęściej dla dzieci, i wszerz- przeważnie dla dorosłych. W komorze stał warsztat tkacki. Była również nowocześnie urządzona kuchnia z kaflowym piecem i kredensem. Ostatnia izba należała do starzejących się rodziców. W sieni chałupy na uwagę zasługuje brukowana posadzka i stojąca na niej drewniana pralka.
|
|
| |
|
 |
9. Chałupa z wystawką podcieniową z Burdajn koło Pasłęka
Kopia chałupy z Burdajn gmina Gotkowo powiat elbląski na Powiślu, z pierwszej połowy XIX w. Posiada charakterystyczną dla budownictwa powiślańskiego wystawkę podcieniową. Wystawka oraz ściany kolankowe zbudowano w konstrukcji muru szachulcowego zwanego „murem pruskim”. Wystawka służyła przede wszystkim jako spichlerz do przechowywania zboża. Od frontu wsparta na pięciu dekoracyjnych słupach. Ściany parteru są konstrukcji zrębowej. Grzbiet trzcinowego poszycia dachu wzmocniony jest koźlinami, a w szczytach ponad kalenicę wystają wykonane z desek w kształcie bocianów pazdury.
|
| |
|
 |
A. Chałupa z Chojnika na Powiślu
Oryginalna chałupa z miejscowości Chojnik gmina Morąg powiat ostródzki typu powiślańskiego z przełomu XIX i XX wieku. W podcieniu ganeczek. Ekspozycja zmienna prezentuje narzędzia rolnicze oraz sztukę ludową. Są tu narzędzia do uprawy roli, zbioru i obróbki ziarna oraz roślin okopowych. Ekspozycja prezentuje sztukę ludową zarówno dawną jak i współczesną. Można tu obejrzeć kolekcję rzeźb ludowych jak również dzieła współczesnych artystów, nawiązujących do tradycji sztuki ludowej regionu. Współcześni artyści również prezentują i sprzedają swoje prace przy wejściu na teren skansenu.
|
| |
|
 |
B. Piwnica z Jerutek koło Szczytna
Piwnica ziemna zbudowana w XIX wieku we wsi Jerutki gmina Świętajno powiat szczycieński. Piwnica nazywana ziemianką służyła przede wszystkim do przechowywania plonów roślin okopowych. Dookoła prostokątnego dołu, wykopanego na głębokość ok. 1,5 metra zbudowano mur z kamieni polnych. Mur ten pokryty jest dachem dwuspadowym z poszyciem trzcinowym. Dach jest dłuższy od wykopanego dołu i w ten sposób pokrywa również część naziemną, w której przechowywano przetwory domowe. Wejście do ziemianki znajduje się od strony szczytowej.
|
| |
|
 |
C. Stodoła ze Stękin pod Olsztynem
Oryginalna stodoła została zbudowana we wsi Stękiny gmina Jonkowo powiat olsztyński w drugiej połowie XIX wieku z bierwion sosnowych połączonych na rybi ogon. Dwuspadowy dach pokryty jest dachówką holenderską. Część budynku przeznaczona była na wozownię i skład narzędzi rolniczych. We wnętrzu budynku znajduje się kierat konny zbudowany z drewna oraz sieczkarnia. Poddasze ze ścianką kolankową służyło do składowania siana i słomy.
|
| |
|
 |
D. Wiatrak „holender” z Dobrocina koło Morąga
Kopia wiatraka zbudowanego w drugiej połowie XIX w. w miejscowości Dobrocin gmina Małdyty, powiat ostródzki. Ośmioboczny drewniany wiatrak osadzony na fundamencie kamiennym, wyposażony w tradycyjne urządzenia przemiałowe. Korpus wiatraka jest nieruchomy, a w kierunku wiatru obracano „czapę”, na której osadzone są skrzydła. Wiatrak obity jest deskami ułożonymi poziomo na nakładkę. Na leżącym pod czapą wale zamocowane są skrzydła oraz koło paleczne sprzężone z kołem poziomym, które osadzone jest na wale pionowym sięgającym parteru.
|
| |
|
 |
E. Ogrody na terenie skansenu
Potrzeba zachowania charakterystycznych cech krajobrazu wiejskiego stała się powodem organizowania przydomowych ogrodów. Powstawały na początku XX wieku i usytuowane były między chałupą a drogą biegnąca przez wieś. Architekturą zieleńców, klombów, ogrodów zajmują się zatrudnieni w Skansenie specjaliści. Efekt ich wysiłków w ostatnich latach jest widoczny. Zwiedzający z zachwytem podziwiają gatunki roślin, krzewów ozdobnych, barwnych kwiatów, ziół i warzyw, hodowanych na specjalnie wymodelowanych grządkach i klombach przydomowych ogródków ponad sto lat temu.
|
| |
|
Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny
czynny od 15 kwietnia do 31 października w godzinach:
15.IV. – 30.IV. od wtorku do niedzieli 9.00 – 17.00
1.V. – 31.VIII. codziennie 9.00 – 18.00
1.IX. – 30.IX. od wtorku do niedzieli 9.00 – 17.00
1.X. – 31.X. od wtorku do niedzieli 9.00 – 15.00
Ceny biletów wstępu do Parku Etnograficznego w 2011 roku:
bilet normalny – 10 zł.
bilet ulgowy (młodzież szkolna, studenci, nauczyciele, emeryci, renciści, inwalidzi) – 6 zł.
Więcej informacji:
Strony użytkowników
(brak)
Dodaj stronę - zaproponuj stronę zawierającą realację ze zwiedzania, galerię lub bloga.
Do zwiedzania zaprasza przewodnik, autor trasy
|
