Muzeum Ziemi Chełmskiej [Muzea w Polsce, Chełm]

Muzeum gromadzi zabytki dotyczące przeszłości Chełma i ziemi chełmskiej od średniowiecza do czasów współczesnych. Muzeum posiada zbiory historyczne, przyrodnicze, archeologiczne, etnograficzne oraz sztuki. Są to dokumenty, ogłoszenia, fotografie, dawne pocztówki, prasa, pamiątki osobiste znanych w regionie chełmskim osób, zabytki związane z geologią, zoologią i botaniką regionu lubelskiego, materiały dokumentujące pradzieje, wczesne i późne średniowiecze Chełma i okolic, zabytki związane z kulturą materialną, duchową i społeczną Chełma i okolic, malarstwo, grafikę, rzeźbę, rzemiosło artystyczne o różnorodnej tematyce. Do najcenniejszych zabytków należy bogaty zbiór chełmskich ogłoszeń okupacyjnych, a także dokumenty z podpisami królów polskich, zbiory motyli dziennych i nocnych oraz okazy botaniczne, w tej liczbie również rzadki okaz dziewięćsiłu popłocholistnego, którego rezerwat znajduje się na Stawskiej Górze, położonej 10 km od Chełma.

Polskie malarstwo i grafika XIX i pierwszej polowy XX w. portrety osób związanych z ziemią chełmską, m.in. Poletyłłów, Zajdlerów, Cieszkowskich, Wacława Rzewuskiego, Scholastyki Świrskiej, Wojciecha Węgleńskiego, kolekcję prac Zenona Waśniewskiego, Aleksandra Laszenki, Tadeusza Cieślewskiego (syna). - rzemiosło artystyczne: lampy, zegary, meble, wyroby ze srebra.

Wystawy stałe

Chełmska bezpieka i jej ofiary / 0 - otwarta (2717, 0.52) Ekspozycja zorganizowana w piwnicach - celach budynku, w którym od połowy 1945 do 1956 roku mieścił się Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, gdzie więzieni byli żołnierze Armii Krajowej, Zrzeszenia Wolność i Niepodległość, Batalionów Chłopskich, Narodowych Sił Zbrojnych i innych organizacji niepodległościowego podziemia. Na wystawie prezentowane są dokumenty ukazujące początki rodzącej się władzy ludowej, pierwsze zarządzenia władz komunistycznych o...
Dzieje Chełma i regionu w latach 1392 - 1944 / 2 - otwarta (2366, 0.45) Wystawa prezentuje historię miasta od czasów lokacji na prawie niemieckim 14.01.1392 r. po rok 1944. Zbiory obejmują dokumenty z XVI - XIX w., pamiątki po Wiktorze Ambroziewiczu, militaria oraz eksponaty numizmatyczne. Cennym dokumentem jest lustracja starostwa chełmskiego z 1789 r. Wśród starodruków wyróżnia się wydany w 1684 r. "Phoenix tertiato redivivus" autorstwa chełmskiego biskupa unickiego Jakuba Suszy, zawierający najstarszą pisaną historię Chełma...
Powrót do przeszłości - Dzieje tradycyjnej kultury regionu che... / 2 - otwarta (2091, 0.4) Wystawa pozwala prześledzić i poznać dzieje tradycyjnej kultury regionu chełmskiego. Eksponowane zabytki archeologiczne i etnograficzne pogrupowano tematycznie: Zbieractwo, myślistwo i rybołówstwo; Uprawa roli; Garncarstwo; Przetwórstwo żywności; Tkactwo; Strój i ozdoby stroju; Sztuka ludowa i Wnętrza domów Wnętrza domów - ta części wystawy ukazuje wnętrze dawnej izby przystrojonej świątecznie pająkami, wycinankami, kolorowymi kwiatami z bibułki zdobiącymi...
Skarby przyrody / 0 - otwarta (2331, 0.45) Wystawa prezentuje dawną i współczesną przyrodę Lubelszczyzny wschodniej. Obejmuje eksponaty z zakresu: geologii, paleontologii, botaniki i zoologii. Wiele z nich to prawdziwe rzadkości, zasługujące na miano "osobliwości przyrodniczych". Ekspozycja podzielona na cztery segmenty. W części "Skarbiec przyrody" prezentowana jest flora i fauna siedlisk stepowych (kserotermicznych), których pozostałości ocalały na Lubelszczyźnie.