Muzeum mieści się w dwóch sąsiednich ze sobą budynkach: przy ul. Gimnazjalnej 1 i przy ul. Chopina 12.Początki zbiorów o charakterze muzealnym sięgają w Raciborzu dwudziestych lat XIX w. i wiążą się ściśle z powstaniem w 1819 roku Gimnazjum Królewsko - Ewangelickiego. Obecnie muzeum posiada cztery działy merytoryczne tzw. działalności podstawowej: Archeologii, Etnografii, Historii, Sztuki i Rzemiosła Artystycznego. Zbiory Muzeum w Raciborzu szacuje się na około 30 tysięcy sztuk i zespołów zabytków z dziedziny: archeologii, historii, etnografii, sztuki i rzemiosła artystycznego. Najciekawsze z nich prezentowane są na wystawach. Odkrycia w kościele ss. dominikanek - wystawa odkryć archeologicznych, W Domu Ozyrysa - wystawa imitująca komorę grobową starożytnego Egiptu, Sztuka dawna - wystawa prezentuje rzeźbę i malarstwo po konserwacji od XV do XVIII wieku, Cyna śląska - ekspozycja naczyń z cyny śląskiej.
Rok obrzędowy nad Górną Odrą - wystawa przedstawia niektóre obrzędy doroczne, Dawne techniki dentystyczne - ekspozycja prezentuje przedmioty używane w stomatologii i technice dentystycznej, Śladami człowieka prahistorycznego - prezentowane zabytki pochodzą z okresu pradziejowego ze zbiorów Muzeum w Raciborzu, Racibórz w średniowieczu - eksponaty pochodzą z archeologicznych badań wykopaliskowych, prowadzonych w latach 1960-1966 na grodzisku, Cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej w Samborowicach 1200 - 400 p.n.e - wystawa pokazuje ciałopalny obrządek pogrzebowy kultury łużyckiej na terenie powiatu raciborskiego.
Cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej / 1 - otwarta(2378, 0.52) Wystawa pokazuje ciałopalny obrządek pogrzebowy kultury łużyckiej na terenie powiatu raciborskiego. Odtworzono oryginalny wygląd poszczególnych grobów oraz sposób budowania stosu pogrzebowego. Zabytki pochodzą z badań w Samborowicach od 1973 do 1988 r. Na wystawie znajdują się także zabytki będące wyposażeniem urn grobowych - ozdoby z brązu, kości i szkła, oraz unikalny guz z brązu do uprzęży końskiej.
Cyna śląska / 1 - otwarta(3660, 0.8) Ekspozycja przedstawia zbiór cyny śląskiej. Eksponowane wyroby pochodzą z miast, w których istniały warsztaty konwisarskie m. in. z Wrocławia, Opawy, Głubczyc, Kłodzka, Legnicy, Świdnicy, Tarnowskich Gór oraz Raciborza, reprezentowanego przez warsztat ostatniego konwisarza raciborskiego z połowy XIX w. - Karola Krügera. Na uwagę zasługują Wilkomy - puchary cechowe z przywieszkami z różnych miast Śląska, kufle, świeczniki z wyposażenia Kaplicy Zamkowej Zamk...
Dawne techniki dentystyczne / 2 - otwarta(3672, 0.8) Ekspozycja prezentuje przedmioty używane w stomatologii i technice dentystycznej, zebrane przez kolekcjonerów Kazimierza i Wojciecha Sterańczaków. w kolekcji stomatologicznej znajdują się urządzenia do obsługi pacjentów, dawne fotele, wiertarki, kolumny z kompletnym wyposażeniem w instrumenty do leczenia i usuwania zębów, narzędzia, w tym XIX wieczna wiertarka ręczna oraz przyrządy do wyrywania zębów np. tzw. "kozia stópka", a także wzorniki, chemikalia i ...
Odkrycia w kościele ss. dominikanek / 1 - otwarta(2309, 0.5) Wystawa jest prezentacją odkryć archeologicznych "in situ" w prezbiterium oraz eksponatów z badań pod nawą główną i kaplicą św. Dominika. Badania archeologiczne prowadzono na terenie kościoła w trzech punktach: w roku 1981 pod nawą główną kościoła, w latach 1992-1998 w prezbiterium i w latach 1993-1994 w kaplicy św. Dominika. W trakcie badań odkryto 30 pochówków, z czego 10 znajdowało się w kryptach ceglanych. W prezbiterium zachowany został profil nawarst...
