Utworzenie zbioru sztuki cerkiewnej w Łańcucie podyktowane było koniecznością ochrony bezcennych dóbr kultury, zagrożonych wskutek wysiedleń ludności ukraińskiej z obszaru południowo-wschodniej Polski w 1945 i 1947 roku. Kilkudziesięcioletni okres świadomego niszczenia zabytków sztuki religijnej doprowadził do zagłady około 330 cerkwi z 650 jakie istniały się w tej części historycznej diecezji przemyskiej, która po II wojnie znalazła się w granicach państwa polskiego.

Zwielokrotnieniu strat zapobiegła prowadzona przez muzealników akcja zabezpieczania "niechcianych pamiątek historii", głównie malarstwa, księgozbiorów i rzemiosła artystycznego. W te działania wpisuje się powołanie do życia (w 1960 roku) Wojewódzkiej Składnicy Zabytków Ruchomych w Łańcucie, przekształconej później w Dział Sztuki Cerkiewnej Muzeum Zamku w Łańcucie. Systematycznie zwożono do niej wyposażenia wielu pozbawionych opieki cerkwi.

Początkowo w przygotowanych na prędce magazynach, później w specjalnie zaadaptowanym skrzydle budynku dawnych stajni cugowych znalazło pomieszczenie ponad 1000 ikon (XV - XX w.), rzemiosło artystyczne oraz liczący 300 woluminów zbiór starych druków cyrylickich, którego ozdobą jest pieczołowicie odnowiony Apostoł z lwowskiej drukarni Fedorowa z 1574 roku.

Obecnie jest to największa kolekcja ukraińskiej sztuki sakralnej w Polsce. Zbiory otoczone są stałą konserwatorską opieką, wzbogacone poprzez zakupy muzealiów i udostępnione zwiedzającym. Część wyposażeń cerkiewnych powróciła po latach na swoje pierwotne miejsca i służy kultowi.

Organizator: Muzeum - Zamek w Łańcucie