Zgromadzone dzieła należą głównie do artystów, będących przedstawicielami malarstwa pejzażowego, częściowo rekrutujących się spośród uczniów Jana Stanisławskiego, profesora klasy pejzażu w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Malarstwo pejzażowe uzupełniają rzeźby czołowych artystów polskich tego gatunku: Konstantego Laszczki (1865-1956), Ksawerego Dunikowskiego, Henryka Kuny (1879-1945) oraz projekt pomnika Fryderyka Chopina Wacława Szymanowskiego (1859-1930).

Fragment świata przyrody ogarnia wizerunek Madonny Wiejskiej Stanisława Wyspiańskiego (1869 -1907) obraz, do którego pozowała żona artysty.

Malarstwo pejzażowe w dziewiętnastym stuleciu przeżywało swoiste odrodzenie. I choć pejzaż pojawiał się w twórczości artystów poprzednich epok, to pełnił on funkcję akompaniamentu dla polowań bądź rozumiany był jako ilustracja widoków architektonicznych, tak popularnych w epoce klasycyzmu. Dziewiętnaste stulecie, było okresem, w którym krajobraz jako samodzielny, niezależny rodzaj malarski stał się tematem dominującym. Stało się tak między innymi za sprawą artystów rekrutujących się spośród grupy barbizończyków i impresjonistów, których dokonania nadały nowy bieg malarstwu końca XIX wieku.
Nastrój pesymizmu, dekadentyzmu, dominujący w sztuce europejskiej końca wieku, nabrzmiewający pod wpływem filozofii Nietzschego czy Schopenhauera, postrzegającego byt ludzki jako pasmo cierpień ziemskich, emanuje z nostalgicznych pejzaży zaprezentowanych na wystawie.

Impresjonistyczna technika szkicowości posłużyła malarzom okresu Młodej Polski jako narzędzie do spotęgowania nastroju sceny, przywołanej jakby z pamięci. Najprostsze motywy ukazujące samotne drzewo, krajobraz zimowy czy melancholijno-refleksyjna aura towarzysząca jesiennym widokom ? często niosły za sobą znaczenie symboliczne o zabarwieniu patriotycznym, narodowym (Teodor Ziomek, Władysław Skoczylas, Władysław Wankie, Józef Męcina - Krzesz, Henryk Szczygliński, Konrad Krzyżanowski.

Organizator: Muzeum Mazowieckie w Płocku