W łużyckiej osadzie i średniowiecznym grodzie - Wystawa stała

Dysponując kolekcją zabytków archeologicznych z epoki podjęto próbę odtworzenia fragmentu odległej rzeczywistości w muzealnej sali. Jest więc chata wykonana w konstrukcji sumikowo - łątkowej, niewielka, lecz te prawdziwe bywały, jak można sądzić z zachowanych śladów, porównywalnej wielkości. W chacie przedmioty potrzebne w codziennym życiu, garnki do gotowania, odzież, broń, ozdoby, amulety aby chroniły właściciela przed nieszczęściem i na półce nad stołem stoi lampa na płynny tłuszcz.

Przed chatą pokaz zajęć jej mieszkańców. Kobieta lepiąca i wypalająca w ognisku naczynia, odlewnik brązu przy swoich formach, pozostawiona na chwilę produkcja drewnianych sierpów z krzemiennymi wkładkami do żęcia kłosów zbóż. Po drugiej stronie cmentarz, odkryte groby i obrzęd ciałopalenia.

Po upadku kultury łużyckiej, do czego przyczyniły się najazdy koczowników ze stepów wschodu, na wzgórzu przez długie stulecia nikt nie mieszkał.

Okolice dzisiejszego Będzina zostały po raz pierwszy zasiedlone ludniej i na dłużej pod koniec epoki brązu. Z północy przybyły grupy ludności, którym dzisiaj przypisujemy miano przedstawicieli kultury łużyckiej, rozwijającej się wówczas już od ponad tysiąca lat na terenach Europy zachodniej i środkowej. Ludność ta osiedlała się nad brzegami rzek i potoków zakładając tam szeroko rozrzucone osady. Pozyskiwano pod uprawę okoliczne pola, hodowano bydło i trzodę. Część używanych na co dzień narzędzi wykonywano jeszcze z krzemienia, ale technika ta była w odwrocie wypierana przez umiejętność wytwarzania ich z brązu a później i z żelaza. Podobnie było z bronią i ozdobami. Niektóre ozdoby wykonywano z ołowiu, zapewne z miejscowych złóż. Chaty budowano naziemne, posługując się techniką zrębową, lub na sumik i łątkę. Stosowano także techniki plecionkarskie. W izbie znajdowało się palenisko i podstawowe, proste sprzęty. Chaty były "kurne", co oznacza, że dym uchodził przez szczeliny w poszyciu dachu, prawdopodobnie nie posiadały okien.