Jedną z inspiracji malarzy Młodej Polski było odwołanie się do natury. Postawa ta znalazła swój język wyrazu w pejzażu modernistycznym, który wykorzystując zdobycze techniczne impresjonistów, niósł za sobą głębokie znaczenie symboliczne (K. Sichulski, J. Chełmoński, W. Wankie, B. Rychter - Janowska, W. Betley, H. Uziembło). Malarze kierując swą uwagę na człowieka jako jednostkę na tle otaczającego go wszechświata, dążyli do ukazania walki pomiędzy zmysłowością i duchowością natury ludzkiej.
wystawa stała - wnętrza mieszczańskie przełomu XIX i XX wieku, malarstwo, porcelana
W muzeum można obejrzeć wnętrza mieszczańskie przełomu XIX i XX wieku: Jadalnia, Pokój stołowy, Biblioteka, Sypialnia (1 piętro ekspozycji), Sypialnia (2 piętro ekspozycji), Salon (1 piętro ekspozycji), Salon (2 piętro ekspozycji), Buduar, Gabinet, Pokój dziecka. W jadalni eksponowane są wyroby porcelanowe pochodzące z królewskich manufaktur w Miśni, Berlinie oraz firmy Rosenthal. Prezentowane meble belgijskie o formie dość ascetycznej, zaprojektowane zostały wg wzorów Henry'ego van de Veldeo.
Mieszkalno-reprezentacyjna willa miejska została wybudowana w latach 1882-1885 na zamówienie śląskiego przemysłowca Oscara Caro. Willa należy do unikatowych przykładów dziewiętnastowiecznych obiektów z niemal całkowicie zachowanym wystrojem wnętrz. Wyposażenie pomieszczeń (zabytki ruchome) jest wtórne i pochodzi ze zbiorów własnych Muzeum. Autentyczny dom sięga pierwszego piętra. Drugie, pozbawione elementów stylowych, piętro zostało dobudowane w latach 20. XX w.
wystawa stała - archeologiczna, historyczna, etnograficzna
Wystawa ukazuje historię miasta poprzez chronologicznie ułożony wybór zagadnień. Początki miasta, jego dzieje na przestrzeni od XIII do XVIII wieku ze wskazaniem najważniejszych wydarzeń. Czas narodzin przemysłu w XVIII w. i gwałtowny rozwój miasta zapoczątkowany ekspansją przemysłowej cywilizacji w XIX wieku. Porusza zagadnienie przynależności państwowej miasta na przestrzeni całej jego historii. Mówi o różnych aspektach życia miasta i wpływu na nie wydarzeń, takich jak podział Górnego Śląska.
Jedna z pierwszych nowoczesnych, interaktywnych i multimedialnych ekspozycji muzealnych na Śląsku. Wystawa nie jest "tradycyjną" muzealną ekspozycją. Zakurzone gabloty zostały zastąpione przestrzenną aranżacją, dzięki której zwiedzający aktywnie będą mogli poznać nie tylko historię odlewnictwa artystycznego w Gliwicach, ale również dzieje tutejszego przemysłu oraz samego regionu i miasta. W centrum ekspozycji stoją cztery nawiązujące formą do kształtu pieców hutniczych "kubiki".
Udostępniony ogródek na górnym tarasie przy elewacji wschodniej zamku jest pierwszym elementem, odtwarzanego renesansowego zespołu ogrodowego, istniejącego niegdyś w tej części wzgórza. Odkryte podczas prac archeologicznych relikty królewskiego ogrodu pozwoliły zrekonstruować układ ceglanych ścieżek i regularnych rabat. Wzmianki historyczne, z których wynika istnienie skrzyń w ogrodach wawelskich, stały się podstawą do zastosowania, często spotykanych w tamtym czasie, tzw. rabat skrzyniowych.
Smocza Jama - jaskinia w zachodnim zboczu wawelskiego wzgórza, owiana legendą, jest niewątpliwie jedną z większych jego osobliwości. Zwiedzanie Smoczej Jamy rozpoczyna się z terenu wzgórza opodal baszty Złodziejskiej. W ceglanej wieżyczce (dawnej studni austriackiej), znajduje się klatka schodowa. Długość pieczary wynosi 270 m, a dostępna trasa do zwiedzania 81 m. Smoczą Jamę do zwiedzania przystosował Profesor Adolf Szyszko-Bohusz po odzyskaniu w r. 1918 przez Polskę niepodległości.
wystawa stała - archeologiczna, naczynia, narzędzia, biżuteria, monety
Ekspozycja mieści się w przyziemiu budynku zamykającego od strony zachodniej dziedziniec pałacu królewskiego. Utworzony rezerwat archeologiczno-architektoniczny obejmuje czteroabsydową rotundę Najświętszej Panny Marii - ŚŚ. Feliksa i Adaukta, a także pozostałości gotyckiego zamku, relikty renesansowych kuchni królewskich; prezentowane są rezultaty dokonanych na Wzgórzu odkryć archeologicznych, fragmenty rzeźbiarskiej dekoracji architektonicznej, od średniowiecza po okres nowożytny.
wystawa stała - sztuka, rzemiosło artystyczne, uzbrojenie, ceramika, porcelana
Zabytki prezentowane na wystawie odzwierciedlają szczególny rys polskiej obyczajowości i upodobań artystycznych, ukształtowany pod wpływem kontaktów militarnych i handlowych z krajami Bliskiego Wschodu. Dzięki nim przenikały do Polski dzieła rzemiosła artystycznego Turcji, Krymu, Kaukazu czy Iranu - kobierce, jedwabie i makaty, broń i uzbrojenie, paradne siodła i rzędy, które stały się przedmiotami codziennego i odświętnego użytku szlachty i dworu królewskiego.
wystawa stała - sztuka, klejnoty, broń, uzbrojenie
W sali z paradną bronią pomieszczono przede wszystkim część łupów z XVII-wiecznych kampanii wojsk polskich, w tym trofea z odsieczy wiedeńskiej r. 1683, głównie kunsztownie dekorowane rzędy na konie i siodła, pochodzące z najwybitniejszych warsztatów tureckich, perskich, a także wykonane w Polsce w w. XVII i XVIII. Można też podziwiać militaria ze zbrojowni Jana III Sobieskiego w Żółkwi.
Sala w wieży Zygmunta III jest miejscem ekspozycji oznak zaszczytnych Jana III Sobieskiego.